نوین تکنولوژی

گیمرهای حرفه‌ای همیشه پس از آسوده شدن از بابتِ انتخاب قطعات کیس گیمینگ و مونتاژ پی‌سی مورد علاقه‌ی خود برای بازی، باید به فکر انتخاب مانیتوری متناسب با خواسته و توان کامپیوتر گیمینگ خود نیز باشند. یک پی‌سی مخصوص بازی بدون استفاده از مانیتوری توانمند و با قابلیت‌های مناسب نمی‌تواند تجربه‌ی بصری عالی و متمایز از کنسول‌های بازی را در اختیار گیمر قرار دهد. می‌دانیم که تا کنون کنسول‌های بازی عموما به نمایشگرها یا تلویزیون‌های معمولی متصل می‌شده‌اند که توانایی نمایش تصاویر ۶۰ هرتزی و با کیفیتِ رایج را داشته‌اند، اما مانیتورهای مخصوص پی‌سی سالیان متمادی است که به قابلیت‌های پیشرفته‌تری مجهز هستند تا تصاویر را روانتر، با کیفیت برتر و تاخیر کمتر نمایش دهند و این مهم بدون داشتن کارت گرافیک و اجزای قدرتمند در رایانه‌ی بازی میسر نمی‌شود. بهترین مانیتور های گیمینگ ارزان قبلا انتخاب مدل مناسب به ابعاد نمایشگر، رزولوشن یا دقت نمایش تصاویر بر اساس تعداد پیکسل‌ها و نرخ بازسازی تصاویر (refresh rate) محدود بود، اما اکنون با پیشرفت فناوریِ نمایشگرها، انتخاب مدل مناسب برای سیستم گیمینگ حتی از گذشته هم سخت‌تر شده است. از فناوری‌هایی مانند G-Sync از انویدیا و FreeSync از ای‌ام‌دی گرفته که هر دو برای رفع پارگی تصاویر ساخته شده‌اند، تا نرخ‌های بازسازی تصاویر در برخی مدل‌ها که به ۱۴۴ و ۲۵۰ هرتز (تعداد تکرار تصاویر در ثانیه) هم بالغ می‌شوند. با وجود این که کیفیت نمایش در پنل‌های مختلف در سال‌های گذشته افزایش محسوسی داشته است، اما تفاوت کیفیت بین انواع مختلف پنل‌ها از جمله پنل‌های TN ،IPS و VA هنوز هم وجود دارد. حتی اولویت ملاک‌های خرید بر اساس این که از کدام دسته گیمرها باشید هم تفاوت می‌کند. مثلا گیمرهای شاغل در ورزش‌های الکترونیک باید کمترین تاخیر را در نمایشگر داشته باشند، اما اگر به بازی‌های شوتر و اول شخصِ مبارزه‌ای علاقه داشته باشید، یک نمایشگرِ سریع با قابلیت HDR بیشتر برای شما اولویت خواهد داشت.

یک کامپیوتر مخصوص بازی به همراه دو مانیتور گیمینگ و کیبورد و ماوس RGB رنگی

انواع پنل‌ های نمایشگر
پنل‌های IPS بهترین و متوازن‌ترین فناوری موجود از نظر کیفیت تصویر ، دقت نمایش رنگ‌ها و زاویه‌ی دید هستند
نمایشگرهای رایج امروزی از نوع LCD (مخفف liquid-crystal displays یا نمایشگرهای کریستال مایع)، یک نمایشگر با صفحه‌ی تخت هستند که از کریستال‌های مایع و تعدادی فیلترهای پلاریزه تشکیل شده‌اند. کریستال‌های مایع مستقیما نوری تابش نمی‌کنند و از نور پس‌زمینه برای تابش نور و نمایش تصاویر در رنگ‌های مختلف کمک می‌گیرند. در LCD-های قدیمی از لامپ فلورسنت برای تولید نور پس‌زمینه استفاده می‌شد، اما مدت مدیدی است که استفاده از دیودهای نوری یا LED-ها برای تولید نور، جایگزین لامپ‌های فلورسنت شده که هم مصرف کمتری دارند و هم کنتراست بالاتری تولید می‌کنند. به LCD-هایی که از LED برای نور پس‌زمینه استفاده می‌کنند هم به اختصار LED گفته می‌شود که برخی به اشتباه تصور می‌کنند جایگزین LCD شده است، در حالی که فقط بخش تولید روشناییِ آن تغییر کرده است. QLED هم فناوری جدید شرکت سامسونگ بر اساس همان LCD-ها است که برای نور پس زمینه از نانوذراتی به نام Quantom Dot استفاده می‌کند که در نمایش رنگ‌ها و سایه‌ها بهتر عمل می‌کند.

پنل‌های مدرن‌تر و جدیدترِ OLED بر خلاف LCD-ها، از دیودهای نوری ساخته می‌شوند که داتا نور تولید می‌کنند و نیاز به نور پس‌زمینه ندارند. پنل‌های OLED (مخفف organic light-emitting diode) هنوز هم به خاطر قیمت بسیار بالا و دشوار بودن تولید در ابعاد بزرگ برای استفاده در نمایشگرهای پی‌سی رایج نشده‌اند و در اینجا موضوع بحثِ ما نیستند. اما LCD-ها از انواع مختلفی ساخته می‌شوند که در ادامه به شرح آنها خواهیم پرداخت.

پنل TN

پنل‌های TN (مخفف Twisted Nematic) دیرزمانی است که در نمایشگرها استفاده می‌شوند، بیشترین میزان تولید و کمترین قیمت تمام شده‌ی ساخت را دارند و در عین حال بزرگترین مزیتشانT کمترین زمان پاسخ‌گویی (response time) در بینِ انواع موجود است. اما در سوی دیگر هم نقطه ضعف این پنل، زاویه‌ی دیدِ محدود و کنتراست کمتر نسبت به انواع دیگر است. پنل‌های TN فقط می‌توانند ۶ بیت را برای هر رنگ در طیف رنگی تولید کنند (طیف رنگی کامل برای ۱۶.۷ میلیون رنگ متشکل از ۳ رنگ آبی، قرمز و سبز با داده‌های ۸ بیتی است که در مجموع ۲۴ بیت داده‌ را تشکیل می‌دهند) و از تکنیکی با نام dithering برای شبیه‌سازی رنگ‌های دیگر استفاده می‌کنند. اما کیفیت پنل‌های TN در سال‌های اخیر بسیار بهبود یافته است و مدل‌های رده بالای آن کیفیت قابل پذیرشی را در بسیاری از کارکردها به نمایش می‌گذارند.

پنل VA

پنل‌های VA (مخففی از Vertical Alignment) قادر به نمایش طیف‌های رنگی با کیفیت بالاتری نسبت به پنل‌های TN هستند و زاویه‌ی دید بهتری نسبت به آنها دارند. با وجودِ این برتری‌ها، سرعت پاسخ‌گویی آنها در کل نسبت به پنل‌های TN و حتی IPS پایین‌تر است. کنتراست این مدل‌ها معمولا بالاتر از متوسط پنل‌های دیگر است و رنگ سیاه و صحنه‌های تاریک را با کیفیتِ واقعی‌تری نشان می‌دهند. پنل‌های VA قادر به تولید رنگ‌های ۸ بیتی هستند و انواعی از آنها را می‌توان MVA ،S-PVA و البته AMVA (مخففی از Advanced MVA) نام برد.

پنل IPS

شاید بتوان پنل‌های IPS (مخففی از In Plane Switching) را بهترین و متوازن‌ترین فناوری موجود از حیث کیفیت تصویر و دقتِ نمایش رنگ‌ها و زاویه‌ی دید خطاب کرد. از این رو برای طراحی، کارهای گرافیکی و تولید محتوای رسانه‌ای مقبولیت و اولویت بیشتری دارند. سرعت پاسخ‌گویی این پنل‌ها از انواع VA بیشتر، ولی از TN کمتر است. همچنین این پنل‌ها هم ۸ بیتی هستند و طیفِ کامل رنگی را پشتیبانی می‌کنند. گونه‌های S-IPS و H-IPS از زیرمجموعه‌های این فناوری هستند و پنل‌های PLS سامسونگ نیز در اصل با فناوری IPS تولید می‌شوند. PLS زاویه‌‌ی دید بهتر و روشنایی بیشتری را ارائه می‌کند. حتی پنل AHVA هم که توسط سازنده‌ی معروف پنل به نام AUO ابداع شد، بر خلاف تصورِ برخی نوعی پنل IPS است و نه VA.

مشاهده قیمت و خرید مانیتور
کیفیت نمایش رنگ در ابعاد پیکسل پنل های TN - IPS و VA از زوایای مختلف

کیفیت نمایش رنگ در ابعاد پیکسلی در پنل‌های IPS ،TN و VA از بالا به ترتیب از روبرو، بالا، پایین و کناره‌ها
نرخ نوسازی تصویر (Refresh rate)
نرخ نوسازی تصویر یا Refresh rate، به تعداد بروزرسانی‌ها یا ترسیم‌های تصویرِ نمایشگر در یک ثانیه گفته می‌شود و مبنای آن هم واحد محاسبه‌ی فرکانس یعنی هرتز است. یک پنل ۶۰ هرتزی تا ۶۰ دفعه در ثانیه، تصویر دریافتی از کارت گرافیکی را بازسازی می‌کند.

سرعت نمایش صحنه‌ای از یک بازی تیراندازی در فرکانس‌های مختلف روی نمایشگر و تفاوت آنها

البته نباید Refresh rate را با Frame rate یا نرخ فریم که برای سرعت پردازش خروجی کارت گرافیکی استفاده می‌شود اشتباه گرفت، چرا که نرخ نوسازی تصویر می‌تواند تکرار دوباره‌ی یک فریم را دربربگیرد، اما فریم ریت به تعداد تکرار کل یک فریم را با داده‌های جدید برای نمایش در مانیتور اشاره می‌کند.

G-Sync در برابر FreeSync
در ابتدای مقاله اشاره کردیم که انویدیا و ای‌ام‌دی برای رفع مشکل پارگی تصاویر (Screen Tearing) که گاهی اوقات بسیار هم آزاردهنده می‌شود، هر یک فناوری‌های اختصاصی خود را برای رفع این معضل از طریق ارائه‌ی شیوه‌ای برای اجرای نرخ نوسازی تصویر پویا(Adaptive Refresh rate) توسعه دادند. فناوری G-Sync نیاز به تعبیه‌ی یک تراشه‌ی سخت‌افزاری در داخل نمایشگر دارد، اما FreeSync از قابلیت کارت گرافیک برای همگام‌سازی نرخ فریم و نرخ بازسازی تصویر در مانیتور بر اساس استاندارد Adaptive Sync استفاده می‌کند و نیاز به سخت‌افزار مجزا در داخل نمایشگر ندارد.

گیمرهای حرفه‌ای همیشه پس از آسوده شدن از بابتِ انتخاب قطعات کیس گیمینگ و مونتاژ پی‌سی مورد علاقه‌ی خود برای بازی، باید به فکر انتخاب مانیتوری متناسب با خواسته و توان کامپیوتر گیمینگ خود نیز باشند. یک پی‌سی مخصوص بازی بدون استفاده از مانیتوری توانمند و با قابلیت‌های مناسب نمی‌تواند تجربه‌ی بصری عالی و متمایز از کنسول‌های بازی را در اختیار گیمر قرار دهد. می‌دانیم که تا کنون کنسول‌های بازی عموما به نمایشگرها یا تلویزیون‌های معمولی متصل می‌شده‌اند که توانایی نمایش تصاویر ۶۰ هرتزی و با کیفیتِ رایج را داشته‌اند، اما مانیتورهای مخصوص پی‌سی سالیان متمادی است که به قابلیت‌های پیشرفته‌تری مجهز هستند تا تصاویر را روانتر، با کیفیت برتر و تاخیر کمتر نمایش دهند و این مهم بدون داشتن کارت گرافیک و اجزای قدرتمند در رایانه‌ی بازی میسر نمی‌شود. بهترین مانیتور های گیمینگ ارزان قبلا انتخاب مدل مناسب به ابعاد نمایشگر، رزولوشن یا دقت نمایش تصاویر بر اساس تعداد پیکسل‌ها و نرخ بازسازی تصاویر (refresh rate) محدود بود، اما اکنون با پیشرفت فناوریِ نمایشگرها، انتخاب مدل مناسب برای سیستم گیمینگ حتی از گذشته هم سخت‌تر شده است. از فناوری‌هایی مانند G-Sync از انویدیا و FreeSync از ای‌ام‌دی گرفته که هر دو برای رفع پارگی تصاویر ساخته شده‌اند، تا نرخ‌های بازسازی تصاویر در برخی مدل‌ها که به ۱۴۴ و ۲۵۰ هرتز (تعداد تکرار تصاویر در ثانیه) هم بالغ می‌شوند. با وجود این که کیفیت نمایش در پنل‌های مختلف در سال‌های گذشته افزایش محسوسی داشته است، اما تفاوت کیفیت بین انواع مختلف پنل‌ها از جمله پنل‌های TN ،IPS و VA هنوز هم وجود دارد. حتی اولویت ملاک‌های خرید بر اساس این که از کدام دسته گیمرها باشید هم تفاوت می‌کند. مثلا گیمرهای شاغل در ورزش‌های الکترونیک باید کمترین تاخیر را در نمایشگر داشته باشند، اما اگر به بازی‌های شوتر و اول شخصِ مبارزه‌ای علاقه داشته باشید، یک نمایشگرِ سریع با قابلیت HDR بیشتر برای شما اولویت خواهد داشت.

یک کامپیوتر مخصوص بازی به همراه دو مانیتور گیمینگ و کیبورد و ماوس RGB رنگی

انواع پنل‌ های نمایشگر
پنل‌های IPS بهترین و متوازن‌ترین فناوری موجود از نظر کیفیت تصویر ، دقت نمایش رنگ‌ها و زاویه‌ی دید هستند
نمایشگرهای رایج امروزی از نوع LCD (مخفف liquid-crystal displays یا نمایشگرهای کریستال مایع)، یک نمایشگر با صفحه‌ی تخت هستند که از کریستال‌های مایع و تعدادی فیلترهای پلاریزه تشکیل شده‌اند. کریستال‌های مایع مستقیما نوری تابش نمی‌کنند و از نور پس‌زمینه برای تابش نور و نمایش تصاویر در رنگ‌های مختلف کمک می‌گیرند. در LCD-های قدیمی از لامپ فلورسنت برای تولید نور پس‌زمینه استفاده می‌شد، اما مدت مدیدی است که استفاده از دیودهای نوری یا LED-ها برای تولید نور، جایگزین لامپ‌های فلورسنت شده که هم مصرف کمتری دارند و هم کنتراست بالاتری تولید می‌کنند. به LCD-هایی که از LED برای نور پس‌زمینه استفاده می‌کنند هم به اختصار LED گفته می‌شود که برخی به اشتباه تصور می‌کنند جایگزین LCD شده است، در حالی که فقط بخش تولید روشناییِ آن تغییر کرده است. QLED هم فناوری جدید شرکت سامسونگ بر اساس همان LCD-ها است که برای نور پس زمینه از نانوذراتی به نام Quantom Dot استفاده می‌کند که در نمایش رنگ‌ها و سایه‌ها بهتر عمل می‌کند.

پنل‌های مدرن‌تر و جدیدترِ OLED بر خلاف LCD-ها، از دیودهای نوری ساخته می‌شوند که داتا نور تولید می‌کنند و نیاز به نور پس‌زمینه ندارند. پنل‌های OLED (مخفف organic light-emitting diode) هنوز هم به خاطر قیمت بسیار بالا و دشوار بودن تولید در ابعاد بزرگ برای استفاده در نمایشگرهای پی‌سی رایج نشده‌اند و در اینجا موضوع بحثِ ما نیستند. اما LCD-ها از انواع مختلفی ساخته می‌شوند که در ادامه به شرح آنها خواهیم پرداخت.

پنل TN

پنل‌های TN (مخفف Twisted Nematic) دیرزمانی است که در نمایشگرها استفاده می‌شوند، بیشترین میزان تولید و کمترین قیمت تمام شده‌ی ساخت را دارند و در عین حال بزرگترین مزیتشانT کمترین زمان پاسخ‌گویی (response time) در بینِ انواع موجود است. اما در سوی دیگر هم نقطه ضعف این پنل، زاویه‌ی دیدِ محدود و کنتراست کمتر نسبت به انواع دیگر است. پنل‌های TN فقط می‌توانند ۶ بیت را برای هر رنگ در طیف رنگی تولید کنند (طیف رنگی کامل برای ۱۶.۷ میلیون رنگ متشکل از ۳ رنگ آبی، قرمز و سبز با داده‌های ۸ بیتی است که در مجموع ۲۴ بیت داده‌ را تشکیل می‌دهند) و از تکنیکی با نام dithering برای شبیه‌سازی رنگ‌های دیگر استفاده می‌کنند. اما کیفیت پنل‌های TN در سال‌های اخیر بسیار بهبود یافته است و مدل‌های رده بالای آن کیفیت قابل پذیرشی را در بسیاری از کارکردها به نمایش می‌گذارند.

پنل VA

پنل‌های VA (مخففی از Vertical Alignment) قادر به نمایش طیف‌های رنگی با کیفیت بالاتری نسبت به پنل‌های TN هستند و زاویه‌ی دید بهتری نسبت به آنها دارند. با وجودِ این برتری‌ها، سرعت پاسخ‌گویی آنها در کل نسبت به پنل‌های TN و حتی IPS پایین‌تر است. کنتراست این مدل‌ها معمولا بالاتر از متوسط پنل‌های دیگر است و رنگ سیاه و صحنه‌های تاریک را با کیفیتِ واقعی‌تری نشان می‌دهند. پنل‌های VA قادر به تولید رنگ‌های ۸ بیتی هستند و انواعی از آنها را می‌توان MVA ،S-PVA و البته AMVA (مخففی از Advanced MVA) نام برد.

پنل IPS

شاید بتوان پنل‌های IPS (مخففی از In Plane Switching) را بهترین و متوازن‌ترین فناوری موجود از حیث کیفیت تصویر و دقتِ نمایش رنگ‌ها و زاویه‌ی دید خطاب کرد. از این رو برای طراحی، کارهای گرافیکی و تولید محتوای رسانه‌ای مقبولیت و اولویت بیشتری دارند. سرعت پاسخ‌گویی این پنل‌ها از انواع VA بیشتر، ولی از TN کمتر است. همچنین این پنل‌ها هم ۸ بیتی هستند و طیفِ کامل رنگی را پشتیبانی می‌کنند. گونه‌های S-IPS و H-IPS از زیرمجموعه‌های این فناوری هستند و پنل‌های PLS سامسونگ نیز در اصل با فناوری IPS تولید می‌شوند. PLS زاویه‌‌ی دید بهتر و روشنایی بیشتری را ارائه می‌کند. حتی پنل AHVA هم که توسط سازنده‌ی معروف پنل به نام AUO ابداع شد، بر خلاف تصورِ برخی نوعی پنل IPS است و نه VA.

مشاهده قیمت و خرید مانیتور
کیفیت نمایش رنگ در ابعاد پیکسل پنل های TN - IPS و VA از زوایای مختلف

کیفیت نمایش رنگ در ابعاد پیکسلی در پنل‌های IPS ،TN و VA از بالا به ترتیب از روبرو، بالا، پایین و کناره‌ها
نرخ نوسازی تصویر (Refresh rate)
نرخ نوسازی تصویر یا Refresh rate، به تعداد بروزرسانی‌ها یا ترسیم‌های تصویرِ نمایشگر در یک ثانیه گفته می‌شود و مبنای آن هم واحد محاسبه‌ی فرکانس یعنی هرتز است. یک پنل ۶۰ هرتزی تا ۶۰ دفعه در ثانیه، تصویر دریافتی از کارت گرافیکی را بازسازی می‌کند.

سرعت نمایش صحنه‌ای از یک بازی تیراندازی در فرکانس‌های مختلف روی نمایشگر و تفاوت آنها

البته نباید Refresh rate را با Frame rate یا نرخ فریم که برای سرعت پردازش خروجی کارت گرافیکی استفاده می‌شود اشتباه گرفت، چرا که نرخ نوسازی تصویر می‌تواند تکرار دوباره‌ی یک فریم را دربربگیرد، اما فریم ریت به تعداد تکرار کل یک فریم را با داده‌های جدید برای نمایش در مانیتور اشاره می‌کند.

G-Sync در برابر FreeSync
در ابتدای مقاله اشاره کردیم که انویدیا و ای‌ام‌دی برای رفع مشکل پارگی تصاویر (Screen Tearing) که گاهی اوقات بسیار هم آزاردهنده می‌شود، هر یک فناوری‌های اختصاصی خود را برای رفع این معضل از طریق ارائه‌ی شیوه‌ای برای اجرای نرخ نوسازی تصویر پویا(Adaptive Refresh rate) توسعه دادند. فناوری G-Sync نیاز به تعبیه‌ی یک تراشه‌ی سخت‌افزاری در داخل نمایشگر دارد، اما FreeSync از قابلیت کارت گرافیک برای همگام‌سازی نرخ فریم و نرخ بازسازی تصویر در مانیتور بر اساس استاندارد Adaptive Sync استفاده می‌کند و نیاز به سخت‌افزار مجزا در داخل نمایشگر ندارد.